1. Phân loại thành phần biệt lập
Thành phần biệt lập gồm các loại sau:
- Thành phần phụ chú: được dùng để bổ sung một số chi tiết mang lại nội dung chính của câu, thường được tách biệt bằng dấu gạch ngang, dấu phẩy, dấu ngoặc đơn hoặc dấu nhì chấm.
- Thành phần gọi - đáp: được dùng để gọi đáp, tạo lập hoặc duy trì quan liêu hệ gửi gắm tiếp.
- Thành phần cảm thán: được dùng để diễn tả cảm xúc của người nói.
- Thành phần tình thái: được dùng để diễn tả thái độ, cách đánh giá của người nói đối với sự việc được nói đến vô câu.
2. Ví dụ minh họa
Vi dụ 1: “Bên dưới con cái thác (và trên đây là cảnh tượng đáng kinh ngạc rộng lớn cả), là một mớ những đường ống thủy tinh ma kếch xù từ đâu đó tít bên trên trần rủ xuống vục vào lòng sông.” (Rô-a Đan, Xưởng Sô-cô-la)
=> Phần in đậm vô ví dụ bên trên là thành phần phụ chú, được dùng để bổ sung vấn đề mang lại sườn cảnh “bên dưới con cái thác”.
Ví dụ 2: “Hai bà cháu chợt nhận đi ra cô Gió, bà tươi tắn tỉnh hẳn lên:
- Đào ơi, có gió rồi, con cái nghỉ tay lên đường. Ôi, cô Gió thật là tốt quá! Bà cứ tỉnh cả người.” (Xuân Quỳnh, Cô Gió mất tên)
=> “Đào ơi” được dùng để hô gọi, nhằm bắt đầu cuộc hội thoại
Ví dụ 3: “Ôi, cô Gió thật là tốt quá!” (Xuân Quỳnh, Cô Gió mất tên)
=> “Ôi” để biểu lộ cảm xúc (sự xúc động mạnh mẽ) của người nói đối với sự việc được nói đến vô câu
Ví dụ 4: “Tàu Nau-ti-lơtx dường như đứng yên ổn một chỗ, vì xung xung quanh chẳng thấy một điểm nào động đậy” (Giuyn Véc-nơ, Hai vạn dặm dưới biển)
=> “Dường như” biểu thị ý phỏng đoán một cách dè dặt, kết hợp những gì người nói trực tiếp cảm nhận.